İklim değişikliğiyle mücadelede önemli bir adım olan Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM), Avrupa Birliği’nin (AB) sera gazı emisyonunu azaltma hedefi kapsamında uygulamaya koyduğu bir araçtır.
İklim değişiklikleri ile mücadele etme ve 2050 yılına kadar iklim bakımından nötr seviyeye ulaşma hedef kapsamında Avrupa Birliği (AB) tarafından kabul edilen bir düzenleyici tedbirdir.
İçindekiler
Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) Nedir?
Sınırda karbon düzenleme mekanizması (SKDM), karbon emisyonlarını azaltmak amacıyla AB tarafından oluşturulan dünyanın ilk karbon sınır vergisidir. Birincil odak noktası ‘karbon kaçağı’ veya offshoring (dış kaynaklı) emisyonları olarak adlandırılan bir sorunu ele almaktır. Bu durum, şirketlerin mal üretimini daha düşük emisyon standartlarına sahip ülkelere transfer etmesiyle ortaya çıkmakta ve genellikle emisyonlarda genel bir artışa neden olmaktadır.
Üç yıl boyunca aşamalı olarak uygulanacak olan politikanın ilk aşaması 1 Ekim 2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu ilk deneme aşaması çimento, gübre, demir-çelik, alüminyum, hidrojen ve elektrik gibi yüksek emisyon yayan sektörlere odaklanmaktadır. Bundan sonra SKDM, 1 Ocak 2026’dan itibaren tam olarak yürürlüğe girene kadar daha fazla sektörü içerecek şekilde kademeli olarak artırılacaktır. Ancak o zaman karbon fiyatı uygulanmaya başlanacaktır.
Vergi, AB’nin ithalattaki karbon fiyatını yerli mallarınki ile eşleştirmesini sağlayacaktır. Bu mekanizmanın eşit bir oyun alanı yaratması, sanayinin karbonsuzlaştırılmasını desteklemesi ve AB’ye giren mallara bir karbon fiyatı uygulaması amaçlanmaktadır.
Bu karbon piyasaları için ne anlama geliyor?
Sınırda karbon düzenleme mekanizması – SKDM’ nin son versiyonunun nasıl görüneceği konusunda hala belirsizlik var. Ne olursa olsun, verginin uluslararası piyasalar ve AB sınırları ötesinde ticaret yapan şirketler için geniş kapsamlı etkileri olacaktır. Küresel olarak, emisyon raporlamasında ve ilgili evrak işlerinde önemli bir artış anlamına gelecektir.
Doğrulanmış ürün karbon ayak izlerinin SKDM sertifikaları için bir gereklilik olması beklenmektedir. Bu nedenle, doğrulanmış düşük karbonlu bir ürün sunmak, AB’ye tedarik sağlayan şirketler için muhtemelen güçlü bir rekabet avantajı yaratacaktır.
Şirketlerin ne yapması gerekecek?
1 Ekim 2023’ten 31 Aralık 2025’e kadar, AB’ye mal ithal eden şirketler, üç aylık raporlarda, ithal edilen ürünlerin toplam hacmini ve her bir ürünün içerdiği emisyon miktarını beyan etmek zorunda olacaktır. Buna hem doğrudan hem de dolaylı emisyonlar dahildir. Bu aşamada herhangi bir karbon ödeneği satın almaları gerekmeyecektir.
1 Ocak 2026’dan itibaren, ilgili şirketlerin bu “gömülü” emisyonları karşılamak için eşdeğer sayıda SKDM sertifikası satın almaları gerekecektir. İthalatçılar, üretim sırasında zaten bir karbon fiyatının ödendiğini kanıtlayabilirlerse, çifte vergilendirmeyi önlemek için tarife muhtemelen düşürülecektir.
Genel olarak bu şu anlama gelecektir:
AB’ye mal ithal eden şirketlerin gerekli verileri toplamak için tedarikçileriyle birlikte çalışması gerekecektir. Örneğin, her bir ürün veya malzemenin üretim öncesi emisyonlarını veya karbon ayak izlerini sormak gibi.
AB’ye mal ithal eden şirketlerin, SKDM’ın finansal riskini ve ithalatın etkisini ölçmeleri, ardından üretim yerlerinin artılarını ve eksilerini tartmaları gerekecektir.
İthalatçıların, AB dışındaki düşük emisyonlu tedarikçileri seçmenin veya potansiyel olarak üretimi AB içine taşımanın avantaj ve dezavantajlarını göz önünde bulundurmaları gerekecektir.
AB’ye hammadde veya mal sağlayan tedarikçilerin, ürünlerle ilgili emisyon verilerini veya karbon ayak izlerini sağlamaları gerekecektir.
SKDM Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
SKDM Kobi ve orta ölçekli firmaları da kapsayacak mı?
Şu an için kobi ve orta ölçekleri firmaları kapsamıyor. 2026 yılı itibariyle kapsayacak.
Raporlama kimler tarafından doğrulanacak?
Şu an bir karbon raporlama doğrulayıcı kuruluşu bulunmamaktadır.
Elektrik üretiminden kaynaklanan emisyonlar GES ile üretilen elektrik ile birbirini nötrleyebilir mi?
Evet şu an için bu söz konusu fakat üretilen elektriğin GES tarafından üretildiğinin ispatlanması gerekmektedir.
Gömülü emisyonlar nelerdir?
Gömülü emisyon, ürünün içindeki toplam emisyon yüküdür. Örneğin bir binanın inşaatı için gerekli olan beton, çelik ve diğer malzemelerin üretimi, taşınması ve kullanımı sırasında salınan emisyonlardır.
Doğrudan emisyonlar nedir?
İşletmenin kontrolü altında olan üretim sürecinizdeki emisyonlardır. İşletmelerin lojistik faaliyetleri de dahil olmak üzere işletmenin içerisinde oluşan bütün emisyonları kapsar. Bu konuda işletmelerin sınırlarını tanımlaması bir hayli önemlidir.
Dolaylı emisyonlar nedir?
Satın alınan elektrik, su, doğalgaz gibi materyallerden kaynaklanan emisyonlardır.
Hangi ürünler raporlamaya dahil edilmelidir?
AB dışında 3. ülkelerden yapılan, SKDM tüzüğü ek-1 de listelenen ürünler raporlamaya dahil edilmelidir. Mevzuat hakkındaki bütün dökümanlara buradan ulaşabilirsiniz.
Şirketler için teşvik programları var mı?
Yeşil sanayi destek programları hakkında detaylı bilgi almak için tıklayın.
Carbiot İkiz Dönüşüm Platformu
Carbiot ile anlık ve dönemsel olarak karbon emisyonlarınızı takip edip, raporlayabilirsiniz. Platform hakkında detaylı bilgi almak için satis@carbiot.com adresine mail atabilirsiniz.
